Tasavvufta 4 kapı

1 - Şeriat Kapısı..
2 - Tarikat Kapısı..
3 - Marifet Kapısı..
4 - Hakikat Kapısı..
..sıra ile geçilerek hakikate ulaşılır!

Öğrencilerinden biri Mevlana'ya sormuş. "Efendim, bu 4 kapı meselesini ben pek anlayamıyorum, bana anlayabileceğim bir dil ile anlatır mısınız?

"Şimdi bak, karşı medresede dersini çalışan dört kişi var, hepsi rahlelerine eğilmiş. Sen git bunların hepsinin ensesine bir şamar at, sonra gel sana anlatayım."

Adam gitmiş birincinin ensesine bir tokat aşketmiş. Tokadı yiyen, derhal ayağa kalkıp arkasını dönmüş ve daha kuvvetli bir tokatla Mevlâna'nın öğrencisini yere yıkmış. Öğrenci dayağı yemiş, geri dönecek ama hocasına itaat var. Yaradana güvenip, ikinciye de bir tokat aşketmis, o da derhal ayağa kalkıp elini kaldırmış. Tam tokadı vuracak'ken, vazgeçip, yerine oturmuş. Öğrenci devam etmiş, üçüncüye de bir tokat atmış. Üçüncü şöyle bir kafasını çevirip baktıktan sonra, çalışmasına devam etmiş. Dördüncü, tokadı yemesine rağmen, hiç oralı bile olmadan çalışmasına devam etmiş.

Öğrenci Mevlâna'ya dönmüş, olanları anlatmış. Mevlâna ;

"İşte sana istediğin örnekler;

• Birinci; şeriat kapısını geçememiş biri idi. Şeriatta kısasa kısas olduğu için, tokadı yeyince kalktı, aynısını sana iâde etti.

• İkinci; tarîkat kapısındadır, tokadı yeyince o da kalktı tam tokadı iade edecekti ki, tarikat öğretisinde verdiği söz aklına geldi. "Sana kötülük yapana bile iyilik yap", onun için döndü, yerine oturdu.

• Üçüncü; mârifet kapısına kadar gelmiştir, iyinin ve kötünün tek Yaradan'dan geldiğini bilir ve inanır. Yaradan bu kötülüğe hangi iblisi âlet etti diye merakından şöyle bir dönüp baktı.

• Dördüncü; hakikat kapısını da geçmiştir, iyinin ve kötünün tek sahibi olduğunu bilir, onun için dönüp bakmadı bile. (Hz. Mevlana)